Mae gan Storiel amrywiaeth o ddoliau yn y casgliad, o ddoliau Fictorianaidd i Sindy o’r 1960au, ond y rhai pwysicaf yw’r doliau gwisg Gymreig. Gwnaethpwyd doliau wedi eu gwisgo mewn gwisg Gymreig yn ystod y 19eg ganrif yn bennaf fel cofroddion. Roedd hefyd yn draddodiad i roi’r doliau yma yn rhodd i blant ac ymwelwyr enwog. Cyflwynwyd dol mewn gwisg Gymreig i’r Dywysoges Fictoria yn ystod ei hymweliad â Llangollen yn 1832.

Mae doliau yn gyfarwydd fel y teganau mwyaf cyffredin a phoblogaidd. Yn ystod y canrifoedd, mae plant wedi chwarae hefo doliau a’u defnyddio fel ffordd o ddianc i fyd dychmygol. Mae’r doliau cyntaf yn dyddio’n ôl i’r Eifftiaid, a fe’i defnyddiwyd fel teganau yn yr hen Roeg a Rhufain. O’r Canol Oesoedd, dechreuwyd eu cynhyrchu yn Ewrop a bu i’w poblogrwydd gynyddu.

Yng Nghymru gwerthwyd doliau mewn ffeiriau teithiol a marchnadoedd, ac yn ddiweddarach siopau teganau. Gellid prynu doliau heb ddillad gan wnïo dillad pwrpasol arnynt. Roedd yn gyffredin i ddoliau gael eu gwneud â llaw gan grefftwyr neu rieni allan o bren neu ddefnydd. Ar ôl yr Ail Ryfel Byd daeth doliau’n fwy hygyrch.

Yn ogystal â chael eu defnyddio fel teganau, defnyddiwyd doliau mewn defodau crefyddol a dewiniaeth. Defnyddiwyd delw cwyr ar ddarn o lechen o Ffynnon Eilian, Ynys Môn ar gyfer melltithio ac mae’n cael ei arddangos yn Oriel 4. Mae doliau hefyd yn boblogaidd i’w casglu.

Efallai byddai gennych ddiddordeb yn

Arddangosfa Gelf hawlfraint Rhodri Jones

COFIO: Ffotograffiaeth gan Rhodri Jones

07 September - 02 November 2024

COFIO: Ffotograffiaeth gan Rhodri Jones, gyda chelf ac archifau sy'n dathlu bywyd a gwaith John Ellis Jones (1929-2023), Darlithydd Clasuron a chyn guradur anrhydeddus yr amgueddfa. "Does dim poen mor fawr â'r cof am lawenydd yn y galar presennol" Aeschylus⁠ Ffocws yr arddangosfa yw detholiad o ffotograffau gan Rhodri Jones sydd yn llyfr COFION.  Maen nhw'n ffotograffau teimladwy, llawer o'i dad John Ellis Jones, yn dilyn marwolaeth ei fam, Renée, ac wrth iddo ddatblygu dementia.  Mae'r llyfr hefyd yn cynnwys traethodau byrion gan Angharad Price a Manon Steffan Ros, yn ogystal â cherddi dethol sy'n archwilio colled a galar.  Mae'r llyfr yn archwiliad o alar sy'n bersonol ac yn gyffredinol gan ddod ag ymatebion gwahanol ynghyd sy'n troi galar yn sgwrs.