< Yn ôl i Be Sy' Ymlaen

John Wickens

Ffotograffydd o Fangor

27 August - 15 October 2022

Ganwyd John Wickens ym mhentref Keymer yn ardal y South Downs, Lloegr. Roedd yn fab i Isaac Wickens, a oedd yn gweithio fel saer coed a labrwr, a’i wraig Amelia. Yn ôl cyfrifiad 1881 fe symudodd i fyw i ardal Brighton gyda’i chwaer Jane ac mae’n disgrifio ei hun fel ffotograffydd ac argraffydd. Yn ddiweddarach fe symudodd i ardal Tonbridge i weithio fel ffotograffydd ac mae’n debyg mai yn ystod y cyfnod hwn y bu iddo gyfarfod ac Elizabeth Williams, merch i’r ffotograffydd ac argraffydd o Fangor, John Williams. Priododd y ddau ym 1885 a symud i Fangor, ble ganwyd eu merch Amelia. Erbyn 1889 fe restrir John Wickens yn y Suttons Directory of North Wales fel un o bedwar ffotograffydd a weithiai ym Mangor gan iddo gymryd drosodd busnes ei dad yng nghyfraith yn 10 The Crescent, Bangor Uchaf.

Ym 1894 ymaelododd â’r Gymdeithas Ffotograffig Frenhinol a’r flwyddyn ddilynol fe’i hetholwyd yn gymrawd. Ym 1895 fe benderfynodd agor stiwdio newydd a alwyd yn Retina Studio yn 2 Ffordd y Coleg, Bangor Uchaf. Erbyn 1903 yr oedd yn berchen ar ddwy stiwdio sef y Retina Studio a’r Photographic Studio yn 43 Stryd Fawr, Bangor.

Arddangoswyd rhai o’i ffotograffau mewn arddangosfeydd a drefnwyd gan y Gymdeithas Ffotograffig Frenhinol yn y Palas Grisial yn ogystal â’r arddangosfa gelf a chrefft yn yr Eisteddfod Genedlaethol. Ym 1902 fe’i derbyniwyd fel aelod o’r Orsedd o dan yr enw “Gwawl-lunydd”. Yn ystod yr Eisteddfod hon cafodd ei gyfle cyntaf i dynnu lluniau o gynrychiolwyr y cenhedloedd Celtaidd. Ym 1904 bu’n tynnu lluniau cynrychiolwyr y Gyngres Geltaidd yng Nghaernarfon. Comisiynwyd John Wickens i dynnu nifer o gyfresi o luniau swyddogol yn ogystal â phortreadau o ddinasyddion blaenllaw megis David Lloyd George. Tynnodd nifer o luniau hefyd a oedd yn dangos bywyd gwaith a chymdeithasol pob dydd pobl yr ardal yn ogystal â golygfeydd lleol.

Erbyn y 1920au cynnar yr oedd John Wickens wedi colli ei olwg ond fe barhawyd â gwaith y stiwdio gan ei fab yng nghyfraith G D Evans. Bu farw ym 1936 yn saith deg ag un oed ac fe dalwyd teyrnged iddo yn y papurau newydd lleol fel “famed photographer”.

Mae’r lluniau a welir yn rhan o gasgliad ffotograffau Gwasanaeth Archifau Gwynedd.

Efallai byddai gennych ddiddordeb yn

Arddangosfa Gelf hawlfraint Rhodri Jones

COFIO: Ffotograffiaeth gan Rhodri Jones

07 September - 02 November 2024

COFIO: Ffotograffiaeth gan Rhodri Jones, gyda chelf ac archifau sy'n dathlu bywyd a gwaith John Ellis Jones (1929-2023), Darlithydd Clasuron a chyn guradur anrhydeddus yr amgueddfa. "Does dim poen mor fawr â'r cof am lawenydd yn y galar presennol" Aeschylus⁠ Ffocws yr arddangosfa yw detholiad o ffotograffau gan Rhodri Jones sydd yn llyfr COFION.  Maen nhw'n ffotograffau teimladwy, llawer o'i dad John Ellis Jones, yn dilyn marwolaeth ei fam, Renée, ac wrth iddo ddatblygu dementia.  Mae'r llyfr hefyd yn cynnwys traethodau byrion gan Angharad Price a Manon Steffan Ros, yn ogystal â cherddi dethol sy'n archwilio colled a galar.  Mae'r llyfr yn archwiliad o alar sy'n bersonol ac yn gyffredinol gan ddod ag ymatebion gwahanol ynghyd sy'n troi galar yn sgwrs.
Arddangosfa Gelf Te Cymreig

Catrin Williams

05 October 2024 - 04 January 2025

Dechreuais arddangos fy ngweithiau celf ar ddiwedd yr 1980au ac ers hynny mae fy ngwaith wedi teithio ar draws y byd. Fe’m magwyd ar fferm fynydd yng Nghefnddwysarn ger Y Bala, ond rwyf wedi byw wrth ymyl y môr ym Mhwllheli ers 1996. Cymreictod - neu yn hytrach y profiad o fyw yn Nghymru - yw un o'r themau cryfaf yn fy ngwaith. Mae'r ddresel, y dillad, wynebau ac arferion y teulu i gyd yn aml wedi gweu drwy'i gilydd ac yn mynnu sylw. Mae atsain o'm tirluniau cynnar o fynyddoedd y Berwyn yn amlwg yn fy ngwaith diweddar er fy mod bellach yn darlunio arfordir a thraethau penrhyn Llŷn, iardiau cychod a thref Pwllheli.
Arddangosfa Gelf

Jac Jones

05 October 2024 - 04 January 2025

Mae arddangosfa fawr o waith Jac Jones, artist, darlunydd ac awdur yn Storiel yn addo bod yn ysbrydoledig ac yn syndod. Mae delweddau Jac yn wybyddus i filoedd o deuluoedd ar draws Cymru –y cymeriad Jac y Jwc a greodd ar gyfer cyfres llyfrau Sali Mali neu weithiau celf ar gyfer llyfrau plant clasurol gan T.Llew Jones fel Lleuad yn Olau ac Y Trysorfa i enwi ond rhai. Efallai y bydd eraill yn synnu gweld gweithiau artistig Jac mewn cloriau record a phosteri theatr. Ers dros hanner can mlynedd, mae Jac a anwyd ym Môn, ac yn parhau i greu gwaith artistig o'r safon uchaf; p'un ai ar gyfer llyfrau plant, cloriau record, cynyrchiadau theatr neu raglenni teledu. Mae ei waith yn gyfarwydd ac eto mae hwn yn gyfle prin i weld ei gelfyddyd yn agos mewn oriel. Bydd llyfrau braslunio, byrddau stori, cymeriadau cyfarwydd a gweithiau celf llai adnabyddus. Gyda'i gilydd, maen nhw'n dangos talent Jac - gallai droi ei law at unrhyw arddull oedd ei angen a fyddai'n cynhyrchu'r canlyniad gorau - yn dyst go iawn i'w greadigrwydd, ei sgil a'i ddychymyg. Mae wedi gweithio gydag awduron enwog fel Gwyn Thomas, T. Llew Jones, Daniel Morden, Mary Vaughan Jones, Emily Huws yn ogystal â Manon Steffan Ros (sydd yn rhannu gwobr Tir Na Nog gyda Jac). Mae wedi ennill gwobr Tir Na Nog bedair gwaith. Mae cydweithrediadau diweddar gyda Manon Steffan Ros yn cynnwys Pobl Drws Nesaf a Dafydd a Dad. Yn ogystal â chydweithio ag eraill, mae Jac wedi ysgrifennu a darlunio nifer o lyfrau fel Betsan a'r Bwlis, Symud Sam a Dianc. Mae gwaith Jac wedi'i gynnwys yn y Premi de Catalonia, cyfeiriadur o ddarlunwyr plant y byd. Mae hefyd yn derbyn gwobr Mary Vaughan Jones am ei gyfraniad eithriadol i lyfrau plant yng Nghymru. Mae ei waith yn parhau i ysbrydoli eraill, gan gynnwys cyd-artistiaid. Dywed Huw Aaron; "I mi, Jac Jones yw artistiaid mwyaf blaenllaw Cymru erioed ,.. Mae'n arwr i mi ... mae wedi bod yn fraint cydweithio ag ef a dysgu ganddo". Bydd yr arddangosfa yn agor ddydd Sadwrn 5 Hydref am 12 hanner dydd, ac mae croeso i bawb. Bydd digwyddiad arbennig, ‘Esperarto’, ar ddydd Sadwrn 19 Hydref am 2pm. Bydd y digwyddiad yn gweld Jac Jones a Huw Aaron yn sgwrsio yn Storiel. Mae hwn yn ddigwyddiad rhad ac am ddim ond â thocyn. Mae tocynnau ar gael yma.